De volgorde: probleemanalyse - voorstellen - inhoudelijk debat - verkiezingen - kabinetsformatie wordt nu omgekeerd. Dat ondermijnt democratie en vertrouwen
Met de benoeming van Johan Remkes tot informateur is een nieuwe fase in de
kabinetsformatie aangebroken. Velen klagen erover dat de formatie zo lang
duurt. Dat is in dit geval mede het gevolg van de gebrekkige verkiezingscampagne
en het ontbreken van inhoudelijk debat.
In de verkiezingscampagne die voorafging aan de Tweede Kamerverkiezingen
van 17 maart was nog minder ruimte voor inhoudelijk debat dan bij voorgaande verkiezingen.
Er was geen mogelijkheid voor bijeenkomsten waar gediscussieerd werd en in de
televisiedebatten ging veel aandacht naar de maatregelen tegen de Covid-19
pandemie.
En dat, terwijl het noodzakelijk is op allerlei terreinen maatregelen te
nemen. Het klimaat, de arbeidsmarkt, de zorg, het onderwijs, de woningmarkt
vragen om beleid dat de inmiddels al te duidelijk geconstateerde problemen
oplost. En een serieuze aanpak van deze problemen is urgent. Zoals Herman
Tjeenk Willlink in zijn Eindverslag als informateur opmerkt: ‘Vertrouwen van
burgers in de overheid is afhankelijk van de zekerheid die de overheid kan
bieden bij het oplossen van maatschappelijke problemen; nu, in de komende
maanden in de jaren die voor ons liggen. (…..) De formatie moet in dienst van
dat vertrouwen staan.’
Die zekerheid waar Tjeenk Willink het over heeft, kun je alleen krijgen als
een beleid wordt gevoerd dat stevig in elkaar zit en dat kan alleen als er goed
over gediscussieerd is en alle consequenties goed zijn doordacht. Daar is nu
geen sprake van, vandaar dat het beleid zwabbert van het ene extreem naar het
andere. Er zijn vele voorbeelden, denk alleen maar aan het begrotingsbeleid: in
de periode 2012-2017 moest er met alle macht (en in strijd met wat economisch
verstandig is) bezuinigd worden, nu is het begrotingstekort geen issue meer.
De reden dat de kabinetsformatie zo lang duurt, is dat er tot nu toe nog
niet over de inhoud van het beleid is gesproken, niet tijdens de formatie tot
nu toe, maar ook niet in de verkiezingscampagne. En eigenlijk zou ook dat te
laat zijn. Om een verstandig beleid te voeren en om de kiezer echt een keus te
geven, moeten de verschillende beleidsalternatieven al in een vroeg stadium
besproken worden; dat geldt niet alleen de beleidsalternatieven van de
politieke partijen, maar ook van denktanks, wetenschappers e.d. Pas na een goed
inhoudelijk debat, kunnen politieke partijen besluiten bepaalde voorstellen in
hun verkiezingsprogramma op te nemen. En in de verkiezingscampagne kunnen de
politici dan de door hun partij gekozen oplossing verdedigen. Op deze manier
heeft de kiezer daadwerkelijk invloed op het beleid en kan er een beleid
gevoerd worden dat consistent is.
Daar is nu geen sprake van. De verkiezingen zijn gehouden zonder
noemenswaardig inhoudelijk debat over de hierboven genoemde onderwerpen. Debatten
gingen hoofdzakelijk over de coronamaatregelen en voor zover over de andere –
even urgente – onderwerpen gesproken werd, was dat zeer oppervlakkig. Vervolgens
kwamen de verkiezingen en pas bij het (in)formatieproces komt de inhoud van het
te voeren beleid ter sprake. De kiezer wordt straks geconfronteerd met een
regeerakkoord waar allerlei verrassingen in staan en waar hij nauwelijks
invloed op heeft kunnen uitoefenen. Dat staat op gespannen voet met de
democratie en het zal zeker het vertrouwen van de burger in de overheid niet
ten goede komen. Integendeel! Voorkomen moet worden dat – zoals bij de formatie
in 2012 – afspraken worden gemaakt om allerlei zake overhoop te halen zonder
dat de kiezer daar van te voren van op de hoogte was.
Als je daadwerkelijk het vertrouwen van de burger in de overheid wilt
versterken, zul je opnieuw verkiezingen moeten houden die voorafgegaan worden
door goede inhoudelijke debatten over de verschillende oplossingen die de
politieke partijen hebben om de meest prangende problemen op te lossen. Wat nu gebeurt,
is in feite de verkeerde volgorde. En dat gaat ten koste van de democratie, en
ook van de kabinetsformatie.
Sammy van Tuyll
www.libdem.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten