Aanstaande woensdag worden, midden in de pandemie, Tweede Kamerverkiezingen gehouden. Zijn die wel democratisch? En is het zinvol om tijdens een pandemie verkiezingen te houden?
Een maand geleden was er nog een debat over de vraag of de verkiezingen wel
door moesten gaan. Enkele burgemeesters uitten toen zorgen over de veiligheid
van verkiezingen. Zij pleitten voor uitstel en wilden in ieder geval dat aan
het Outbreak Management Team advies zou worden gevraagd. Dat advies is er nooit
gekomen, ook al waren OMT leden bezorgd over het besmettingsrisico tijdens
verkiezingen. Uitstel zou inderdaad zo gek niet zijn geweest. In Frankrijk zijn
de regionale verkiezingen vanwege de pandemie uitgesteld en in Duitsland zijn
de deelstaatverkiezingen in Thüringen doorgeschoven van 25 april naar 26
september. Maar niet in Nederland.
In deze discussies ging het vooral om de veiligheid van het stemmen zelf.
Zou het wel veilig zijn om naar het stemhokje te gaan? Vanwege twijfel daarover
wordt verwacht dat de opkomst bij deze verkiezingen vanwege corona lager zal
zijn dan normaal. Dit betekent dat de uitslag als gevolg van de lage opkomst vertekend
zal zijn.
Maar dat is niet de enige reden om te twijfelen over de waarde van deze
verkiezingen. Er zijn twee belangrijkere bedenkingen tegen het houden van verkiezingen
in corona tijd.
Ten eerste kan er met de huidige beperkingen niet of nauwelijks campagne
worden gevoerd. In verkiezingstijden moeten de debatten niet alleen op TV of
online worden gevoerd, maar ook in zaaltjes, op straat, op verkiezingsmarkten,
etc. Daar is nu geen sprake van.
Ten tweede wordt het nieuws en de discussie grotendeels opgeëist door de
pandemie. En de bestrijding van de pandemie is niet de essentie van het beleid dat
de komende vier jaar gevoerd moet worden.
Er zijn een aantal belangrijke onderwerpen die met de nodige urgentie moeten worden
aangepakt: klimaat, arbeidsmarkt, woningmarkt, zorg, onderwijs, Europa, tweedeling in de samenleving. Deze
vragen alle om een fundamentele discussie die verder gaat dan een enkel
televisiedebat of een één op één gesprek. Maar als de aandacht overwegend naar
de pandemie en de daartegen genomen maatregelen gaat, komen deze onderwerpen
nauwelijks aan bod. Dit zijn echter wel onderwerpen die bij de formatie direct
op tafel komen te liggen. Te verwachten valt dat er straks in een regeerakkoord
ingrijpende maatregelen worden aangekondigd die in de verkiezingscampagnes niet
of nauwelijks besproken zijn. Al vóór de verkiezingen kun je daarom de
conclusie trekken dat de kiezers zich straks bedrogen zullen voelen, omdat zij
niet op de hoogte waren van het voorgenomen beleid en de argumenten die daar
voor of tegen pleiten, laat staan dat zij zich daarover hebben kunnen uitspreken.
De komende verkiezingen kunnen daarom niet of nauwelijks als democratisch gezien worden. De uitslag ervan zal onbetrouwbaar zijn, zeker gelet op alles wat de komende jaren op het spel staat.
Het zou daarom beter zijn als in 2022 – als de
pandemie hopelijk voorbij is – opnieuw verkiezingen worden gehouden.
Sammy van Tuyll
www.libdem.nl
